Bal masqué
Over de absurditeit van het ‘zeggen wat je denkt’-principe – inmiddels lijkt de spreuk van het politieke toneel te zijn verdwenen, maar de gedachte zal nog populair zijn; zij is in het DNA gaan zitten van de hedendaagse Nederlandse politiek en samenleving, al neemt ze de laatste tijd de vorm aan van ‘zeggen wat je voelt’ – is weleens gesproken, maar de komische kwaliteit ervan is onvoldoende belicht. Er bestaat een zogeheten lachfilm waarin een leugenachtige man voor straf alles zegt wat hij denkt, en wie weleens kinderen rond hun negende levensjaar aan het werk heeft gezien weet dat ze hun letterlijk schaamteloze gedachten soms zo onomwonden kunnen uiten dat er hartelijk om kan worden gelachen. Na verloop van tijd leren kinderen zich bij voorbaat te schamen voor wat ze denken en houden hun mond (de meeste opvoeders zullen echter niet zeggen: schaam je om wat je daar denkt). Kortom, de beschaving heeft dan zijn intrede gedaan, en daarmee de (uiterlijke) deugd die daarbij hoort: beleefdheid.
Dat er ook zoiets als overbeschaafdheid bestaat, althans vanuit ons hedendaagse perspectief, blijkt uit Lucien Leuwen van Stendhal (pseudoniem van Marie-Henri Beyle, 1783-1842), waarvan voor de zomer de geprezen vertaling uit 2007 door Leo van Maris in pocketvorm is verschenen in de serie L.J. Veen Klassiek (uitgeverij Atlas Contact). (meer…)